اى على: مؤمن حقیقى سه نشانه دارد: روزه، نماز، أداى زکات. و شخص ظاهر ساز را نیز سه نشانه است: در حضور چابلوسى، در پشت سر بدگوئى، و در مصیبت سرزنش کند. و ستمکار را سه ویژگى است: زیر دستش را سرکوب کند، و بالادست خویش را نافرمانى، و همنوعان ستمکارش را یارى نماید.
و ریاکار را سه نشانه است: نزد مردم سرحال، و به وقت تنهائى بىحوصله، و در همه کار خوش دارد از او تعریف شود.
و منافق را سه علامت است: اگر سخن گوید دروغ است، و چنانچه مورد اعتماد و امانت دارى واقع شود خیانت کند، و به هنگام وعده زیر قول خود زند.
تنبل را سه نشانه است: در انجام امور سستى کند تا به تقصیر و عقب ماندگى افتد، و کوتاهى کند آنقدر که به تباهى کشاند، و تلف کند تا گناهکار شود.
عاقل را نشاید که براى غیر سه مورد سفر کند: بهبود وضع زندگى، قدمى برداشتن براى روز جزا، و بردن لذّتى در غیر حرام.
اى على: هیچ فقرى سختتر از نادانى، و هیچ ثروتى سودمندتر از خرد، و هیچ تنهائى هولناکتر از تکبّر نیست. و هیچ عملى چون عاقبت اندیشى، و هیچ پرهیزى چون خویشتن دارى،
و هیچ افتخار خانوادگى همچون خوش أخلاقى نیست. و به تحقیق دروغ، بلاى گفتار؛ و فراموشى، بلاى دانش؛ و منّت گذاشتن، بلاى بخشش است.
یَا عَلِیُّ إِنَّ لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ الصِّیَامُ وَ الصَّلَاةُ وَ الزَّکَاةُ وَ إِنَّ لِلْمُتَکَلِّفِ مِنَ الرِّجَالِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ یَتَمَلَّقُ إِذَا شَهِدَ وَ یَغْتَابُ إِذَا غَابَ وَ یَشْمَتُ بِالْمُصِیبَةِ وَ لِلظَّالِمِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ یَقْهَرُ مَنْ دُونَهُ بِالْغَلَبَةِ وَ مَنْ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِیَةِ وَ یُظَاهِرُ الظَّلَمَةَ لِلْمُرَائِی ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ یَنْشَطُ إِذَا کَانَ عِنْدَ النَّاسِ وَ یَکْسَلُ إِذَا کَانَ وَحْدَهُ وَ یُحِبُّ أَنْ یُحْمَدَ فِی جَمِیعِ الْأُمُورِ وَ لِلْمُنَافِقِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ إِنْ حَدَّثَ کَذَبَ وَ إِنِ اؤْتُمِنَ خَانَ وَ إِنْ وَعَدَ أَخْلَفَ وَ لِلْکَسْلَانِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ یَتَوَانَى حَتَّى یُفَرِّطَ وَ یُفَرِّطُ حَتَّى یُضَیِّعَ وَ یُضَیِّعُ حَتَّى یَأْثَمَ وَ لَیْسَ یَنْبَغِی لِلْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ شَاخِصاً إِلَّا فِی ثَلَاثٍ مَرَمَّةٍ لِمَعَاشٍ أَوْ خُطْوَةٍ لِمَعَادٍ أَوْ لَذَّةٍ فِی غَیْرِ مُحَرَّمٍ یَا عَلِیُّ إِنَّهُ لَا فَقْرَ أَشَدُّ مِنَ الْجَهْلِ وَ لَا مَالَ أَعْوَدُ مِنَ الْعَقْلِ وَ لَا وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ وَ لَا عَمَلَ کَالتَّدْبِیرِ وَ لَا وَرَعَ کَالْکَفِّ وَ لَا حَسَبَ کَحُسْنِ الْخُلُقِ إِنَّ الْکَذِبَ آفَةُ الْحَدِیثِ وَ آفَةُ الْعِلْمِ النِّسْیَانُ وَ آفَةُ السَّمَاحَةِ الْمَن
تحف العقول عن آل الرسول ص، ص: 10